چای سبز؛ خوش طعم، خوش رنگ و پر خاصیت!
چای سبز، قرن هاست که در میان دوستداران چای سراسر جهان، بخصوص آسیا، محبوب بوده و یکی از اجزای کلیدی طب سنتی در کشور چین محسوب می‌شود. همچنین این چای در سال‌های اخیر به دلیل طعم منحصر به فرد و فواید بیشماری که برای سلامتی دارد، در اروپا، آمریکا و بسیاری از مناطق آسیا به یکی از پرمصرف‌ترین نوشیدنی‌ها تبدیل شده است. در ادامه با راهنمای جامع کافی‌یار درباره چای سبز همراه باشید تا با فرآیند تولید و پردازش، فواید سلامتی و سایر ویژگی‌های این دمنوش گیاهی بیشتر آشنا شوید.
چای سبز چیست؟
چای سبز یکی از شناخته‌شده ترین انواع چای در جهان است که با استفاده از برگهای گیاه کاملیا سیننسیس تهیه می‌شود. (البته از برگهای این گیاه، برای تهیه سایر انواع چای از جمله چای سفید، چای اولانگ، چای پوئر و چای سیاه نیز استفاده می‌شود.)
این چای دارای رنگ زرد روشن تا سبز کم رنگ است، اما انواع پودری آن که ماچا نام دارد، رنگ سبز غنی و پرجنب و جوش‌تری دارد.
بطور کلی انواع مختلفی از این چای در نقاط مختلف جهان تولید می‌شود که از نظر طعم و نحوه تولید و پردازش با یکدیگر متفاوتند و از محبوب‌ترین آنها می‌توان به چای سبز چینی و چای سبز ژاپنی اشاره کرد.
چای سبز چینی
چین به عنوان بزرگترین تولید کننده چای در جهان، به کشت برگهای چای با طعم‌های برشته و خاکی معروف است که بسیار متفاوت از چای سبز ژاپنی است.
امروزه انواع بی شماری از چای چینی تولید وجود دارد که ما در ادامه به طور خلاصه به چند مورد از آنها اشاره می‌کنیم:
لانگ جینگ (Longjing)
لانگ جینگ محبوب ترین نوع چای سبز چینی است که به نام دراگونول (Dragonwell) نیز شناخته می‌شود.
این نوع چای، بسیار مرغوب است و از نظر کیفیت در درجه برتر قرار می‌گیرد، به همین دلیل نسبت به سایر چای‌های سبز گران‌‌قیمت‌تر است.
برگهای چای برای تولید لانگ جینگ تنها یک بار در سال برداشت می‌شود و پس از آماده‌سازی به رنگ سبز یشمی خاصی در می‌آيند.
نوشیدنی تهیه شده از این چای، طعمی تند، آجیلی و کمی نعنایی دارد.
چای باروتی
چای باروتی برای اولین بار در زمان سلسله تانگ تولید شد و یکی از معدود چای‌های سبز چینی است که بخارپز می‌شود.
تولید کنندگان چای باروتی، هنگام پردازش برگ‌ها، به آرامی آنها را به گلوله‌های کوچکی که بسیار شبیه به باروت هستند تبدیل می‌کنند.
چای سبز ژاپنی
در ژاپن، برای خشک کردن برگهای چای از فرآیند بخارپز کردن استفاده می‌شود و برگ‌ها معمولا در چند هفته آخر قبل از برداشت در سایه قرار می‌گیرند. (این کار به حفظ کلروفیل کمک می‌کند و به چای رنگ سبز جذابی می‌بخشد.)
علاوه بر این، چای ژاپنی حاوی غلظت بالایی از اسیدهای آمینه است که طعم اومامی را به چای می‌بخشد.
در ادامه تعدادی از محبوب ترین چای‌های سبز ژاپنی را به شما معرفی می‌کنیم:
ماچا (Matcha)
ماچا، معروف‌ترین نوع چای سبز ژاپنی است که از آسیاب برگهای چای سبز تهیه شده و حالت پودری دارد.
این پودر سبز رنگ را می‌توان یکی از سالم‌ترین انواع چای سبز در نظر گرفت، زیرا کل برگ آن توسط مصرف کنندگان نوشیده می‌شود.
نوشیدنی‌های ماچا، معمولاً به عنوان ماچا لاته و یا به طور سنتی طبق اصول مراسم چای ژاپنی دم می‌شوند.
جنمای چا (genmaicha)
جنمای چا ترکیبی از چای سبز و برنج قهوه‌ای سرخ شده است و به دلیل داشتن طعم قوی، برای افرادی که عاشق طعم قهوه هستند و به دنبال جایگزینی خوش طعم برای کاهش مصرف کافئين می‌گردند، یک گزینه عالی محسوب می‌شود.
این چای دارای رنگ زرد منحصر به فردی است و نسبت به سایر انواع چای سبز، طعم متفاوتی دارد.
سنچا (Sencha)
سنچا از انواع شناخته شده‌تر چای سبز است که از برگهای قسمت میانی گیاه تولید شده و به دلیل قیمت ارزان‌تر، در اکثر کافه‌ها و رستوران‌ها سرو می‌شود.
امروزه انواع مختلفی از سانچا از جمله گیوکرو، آساموشی، چوموشی، فوکاموشی و اوجی سانچا تولید می‌شود که در این بین گیو کورو بیشترین مقدار از صادرات چای ژاپن را تشکیل می‌دهد.
ویژگی‌های طعمی
بطور کلی می‌توان گفت که طعم چای سبز تا حد زیادی به محل رشد گیاه و نحوه پردازش برگ‌ها بستگی دارد و ممکن است از شیرین و گل‌دار تا علفی و قوی متفاوت باشد.
البته بسیاری از افراد طعم این دمنوش را بسیار تلخ و قوی تصور می‌کنند، اما در حقیقت این تلخی بیشتر به دلیل سوختن برگ‌ها در اثر گرمای بیش از حد آب هنگام دم‌آوری اتفاق می‌افتد، بنابراین اگر فرآیند دم‌آوری این چای در دمای مناسب انجام شود، طعم حاصل باید صاف، ملایم و حتی شیرین باشد.
میزان کافئین
مقدار متوسط کافئین در یک فنجان ۸ اونسی (۲۳۰ میلی‌لیتری) چای سبز، حدود ۳۵ تا ۵۰ میلی‌گرم است که این میزان از کافئین ممکن است بسته به تنوع گیاه چای، شرایط رشد آن و نحوه پردازش و دم‌آوری، متغیر باشد.
به عنوان مثال، چای تهیه شده با برگهای قدیمی‌تر معمولا کافئین کمتری نسبت به چای تهیه شده با برگهای جوان تر دارد.
همچنین، چای‌های کیسه‌ای نسبت به برگهای خشک شده کافئین بیشتری دارند. (در اثر له شدن برگ‌ها در فرآیند تولید چای کیسه‌ای کافئین بیشتری آزاد شده و به نوشیدنی تزریق می‌شود.)
علاوه بر این، پودر چای سبز یا همان ماچا، محتوای کافئین بالاتری نسبت به چای کیسه‌ای و برگهای چای دارد.
در نهایت، هر چه مدت زمان دم‌آوری چای و دمای آب، بیشتر باشد، کافئین بیشتری به نوشیدنی شما منتقل می‌شود.
بیشتر بخوانید: بابل تی یا چای حباب‌دار چیست و چطور تهیه می‌شود؟
فرآیند تولید چای
برای تولید این چای، برگهای گیاه کاملیا سیننسیس دستچین شده و بلافاصله به یک مرکز پردازش منتقل می‌شوند.
این برگ‌ها در برابر نور خورشید پژمرده می‌شوند تا رطوبت آنها کاهش یابد. (در طول فرآیند خشک کردن، استادان چای برگ‌ها را بسته به نوع چای به شکل مروارید یا شاخه‌های بلند می‌غلطانند.)
در مرحله بعد، برگهای چای را پخته یا در دمای بالا بخار می‌دهند می‌کنند تا خشک شده و از اکسید شدن آنها جلوگیری شود.
این عدم اکسیداسیون، در مقایسه با چای‌های سیاه کاملاً اکسید شده، همان چیزی است که به چای، رنگ سبز پر جنب و جوش و طعم تازه و گیاهی می‌دهد. (همچنین به همین دلیل است که چای سبز سرشار از آنتی اکسیدان‌های طبیعی است.)
فواید چای سبز برای سلامتی
- چای سبز مملو از آنتی اکسیدان‌های معروف به پلی فنول‌ها و کاتچین‌ها است که می‌توانند به سلامت قلب کمک کنند.
- این آنتی اکسیدان‌ها با بهبود گردش خون، خطر لخته شدن و حمله قلبی را کاهش می‌دهند.
- پلی فنول‌های چای نیز ممکن است به کاهش فشار خون و تنظیم سطح قند خون کمک کنند.
- چای سبز همچنین باعث کاهش کلسترول معروف به کلسترول LDL می‌شود که با بیماری قلبی مرتبط است.
- اساساً این دمنوش اکسیداسیون چربی را تسریع می‌کند و اشکال بسیار غلیظ آن به عنوان یک مکمل عالی برای کاهش وزن مورد استفاده قرار می‌گیرد. (ماچا، به ویژه، اغلب در اسموتی‌ها، توپ‌های انرژی زا و میان وعده های قبل از تمرین گنجانده می‌شود.)
- کاتچین‌های موجود در این چای باعث افزایش سطح انرژی، سرعت بخشیدن به متابولیسم و بهبود عملکرد کبد می‌شوند. با افزایش سرعت متابولیسم، بدن شما ذخایر چربی را سریع‌تر می‌سوزاند و باعث می‌شود شما سریع‌تر وزن کم کنید.
- تحقیقات نشان می‌دهد که نوشیدن حداقل سه فنجان چای سبز در طول روز می‌تواند به جلوگیری از جهش در سلول‌هایی که باعث سرطان می‌شوند کمک کند. این خواص پیشگیری کننده از سرطان عمدتاً به آنتی اکسیدان‌های قوی موجود در برگهای چای نسبت داده می‌شود.
- همچنین این دمنوش ممکن است به محافظت از مغز در برابر بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر و پارکینسون کمک کند.
- برخی از مطالعات نشان داده‌اند که چای سبز روند پسرفت حافظه را کند می‌کند و حتی می‌تواند یادآوری حافظه را بهبود بخشد.
- برگ های چای همچنین حاوی اسید آمینه‌ای به نام ال تیانین (L-theanine) هستند که آگاهی و هوشیاری ذهنی را بدون عوارض جانبی کافئین افزایش می‌دهد. این اسید آمینه جذب کافئین را کند می‌کند و در نتیجه انرژی شما را به مدت طولانی تری‌افزایش می‌دهد.
عوارض جانبی
چای سبز اگر در حد متعادل مصرف شود، کاملا بی خطر است، به همین دلیل کارشناسان توصیه می‌کنند مصرف آن را به پنج یا شش فنجان در روز محدود کنید.
در ادامه به بیان برخی از مهم‌ترین عوارض مصرف بیش از حد این دمنوش می‌پردازیم:
- این چای به دلیل داشتن ترکیباتی به نام تانن، ممکن است اسید معده را افزایش دهد که این موضوع می‌تواند باعث مشکلات گوارشی، گرفتگی عضلات و رفلکس اسید شود. البته این مشکل معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که چای سبز به مقدار زیاد مصرف شود یا در طول فرآیند دم‌آوری دمای آب بسیار بالا باشد. (برای جلوگیری از این عارضه جانبی، چای سبز را با آب بین ۱۵۰ تا ۱۸۰ درجه فارنهایت دم کنید.)
- از آنجایی که چای سبز حاوی کافئین است، اثر ملین ملایمی دارد و مصرف زیاد آن می‌تواند باعث اسهال شود.
- افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر باید از مصرف چای سبز خودداری کنند.
- کافئین موجود در چای ممکن است باعث سردرد شود، به همین دلیل اگر از سردردهای مزمن یا میگرن رنج می‌برید از نوشیدن هر روز چای سبز خودداری کنید.
- چای سبز حاوی ترکیباتی مانند تانن و کافئین است که با افزایش خطرات در دوران بارداری و شیردهی مرتبط است، بنابراین مصرف آن در این دوران باید کنترل شود. (کارشناسان توصیه می‌کنند در دوران بارداری یا شیردهی بیش از دو فنجان چای در روز ننوشید.)
سخن پایانی
همانطور که می‌دانید، چای سبز یک نوشیدنی پر خاصیت است که در تمامی نقاط جهان طرفداران بیشماری دارد، البته این محبوبیت تصادفی نیست!
در واقع، طیف گسترده‌ای از طعم‌ها و رایحه‌ها، از علف و جلبک دریایی گرفته تا نت‌های میوه‌ای و گلی به همراه فواید شگفت انگیز سلامتی، این نوشیدنی را برای همه افراد با سلایق مختلف، مناسب می‌کند، بنابراین پیشنهاد می‌کنیم حداقل یکبار در روز، دمنوش چای سبز بنوشید تا علاوه بر طعم بی‌نظیر، از خواص بی‌شمار آن برای سلامتی کلی بدن بهره‌مند شوید!
