قهوه عربیکا (Arabica) چیست؟
قهوه عربیکا (Arabica) محبوب‌ترین نوشیدنی قهوه در دنیاست تا جایی که بیش از ۶۰% تمام دانه‌های قهوه‌ای که در دنیا به فروش می‌رسد از نوع عربیکاست. گیاه این نوع از قهوه در مناطق استوایی و نزدیک خط استوا کشت میشود از خانواده روبیاسیا (Rubiaceae) است.
شاید برای شما هم سوال باشد که چرا بر روی برخی از بسته‌بندی‌های قهوه نوشته شده است «۱۰۰% عربیکا» یا بلند عربیکا (Arabica Blend). اگر به‌دنبال جواب این سوالات هستید، تا انتهای این مطلب با کافی‌یار همراه باشید.
تاریخچه قهوه عربیکا
تاریخچه قهوه عربیکا را باید در زمان پادشاهی کفا (Kefa) یا همان اتیوپی فعلی و در سال ۱۰۰۰ قبل از میلاد جستجو کرد. در آن زمان قبیله اورومو (Oromo) دانه‌های قهوه را له و با چربی مخلوط می‌کردند و سپس آن را به‌عنوان نوعی محرک مصرف می‌کردند.
اولین نوشته در ارتباط با قهوه بوداده یا رست‌شده نیز توسط دانشمندان عرب ثبت شده است. در این نوشته‌ها آمده است آنها برای اینکه قهوه باعث هشیارماندن‌شان می‌شد به نوشیدن آن روی آورده بودند. پس از حمله ترک‌ها در سال ۱۵۸۳ میلادی، قهوه به مصر و پس از آن به سرتاسر اروپای امروزی برده شد. در اینجا بود که رفته‌رفته قهوه به نوشیدنی محبوب مردم تبدیل شد و در حال حاضر نیز محبوب‌ترین نوشیدنی دنیا به حساب می‌آید.
حدود قرن هفتم میلادی، انواع گونه‌های گیاه قهوه عربیکا از اتیوپی به آن سوی دریای سرخ و یمن رسید و بعد از آن به سرتاسر ملل عرب راه پیدا کرد؛ به همین دلیل است که به این نوع قهوه، عربیکا گفته میشود.
شاید بتوان گفت که اگر اولین اسناد نوشتاری توسط عرب‌زبان‌ها تهیه نشده بود، امروز شاهد آن بودیم که قهوه عربیکا با نام دیگری شناخته می‌شد. از همین رو، می‌توان گفت که نام‌گذاری این قهوه به این نام، رابطه تنگاتنگی با استفاده گسترده اعراب از آن دارد.
طعم و عطر قهوه عربیکا
یک قهوه عربیکای با کیفیت طعمی کاکائویی دارد که می‌توان از میان آن مزه‌ای اسید و خوشایند، همراه با بویی دلنشین را حس کرد. باید به یاد داشت که این نوع از قهوه ته‌مزه‌ای تلخ نیز دارد. این نوع تلخی به‌دلیل وجود لیپیدها و محتویات شکری موجود در دانه قهوه است. وجود چنین اجزایی سبب میشود که تلخی قهوه کمتر باشد و از سوی دیگر مزه‌ای به نسبت شیرین در دهان حس شود.
عطر قهوه عربیکا بسته به نوع رست آن متفاوت خواهد بود و عمدتاً طیف گسترده‌ای از عطرها را شامل خواهد شد. وقتی که قهوه عربیکا رست نشده و به‌اصطلاح خام است، بویی شبیه به بلوبری دارد. پس از بو دادن و رست کردن قهوه، بویی قوی با نت‌هایی از میوه با تن شکر نیز حس میشود.
پروش و کاشت قهوه عربیکا
قهوه عربیکا در اطراف خط استوا در ارتفاع ۵۵۰ متر تا ۱۰۰۰ متر از سطح دریا کشت میشود. در مناطقی هم که روی خط استوا قرار دارد، ارتفاع مزرعه کشت قهوه بین ۱۰۰۰ متر تا ۲۰۰۰ متر است. گیاه عربیکا نسبت به گرما و رطوبت حساس است و نور کم را ترجیح می‌دهد.
در طول فصل بارانی در استوا، گیاه عربیکا شروع به گل‌دهی می‌کند. این گیاه دارای گل‌هایی زیبا و سفید رنگ و رایحه‌ای دلنشین است. فصل برداشت نیز هشت الی نه ماه پس از گل‌دهی آغاز میشود. در هنگام چیدن قهوه، میوه‌های این گیاه به رنگ قرمز تیره و دارای سطحی براق است و به اصطلاح به آن گیلاس رسیده گفته میشود.
داخل این میوه قرمز رنگ، دانه‌های قهوه قرار دارد که همان دانه‌های گیاه قهوه است. یعنی می‌توان با کاشت آنها، یک گیاه عربیکای تازه پرورش داد. در داخل در میوه، دو دانه قهوه وجود دارد که توسط یک گوشته شیرین احاطه شده است. یک لایه نازک دیگر نیز به‌نام غشا اطراف آن را پوشانده است. ممکن است در داخل یک میوه قهوه، یک دانه قرار داشته باشد که در این صورت به آن پی بری (Peaberry) گفته میشود. باید به یاد داشت که گیاه قهوه عربیکا نمی‌تواند در مناطقی که آب‌وهوای خشن و سرد دارد، رشد کند.
کافئین قهوه عربیکا چقدر است؟
تحقیقات نشان داده است که کافئین سبب افزایش تمرکز و هشیاری میشود و از طرفی انرژی در دسترس بدن را بالا می‌برد. از همین رو، جای تعجبی نیست که بسیاری از مردم دنیا صبح خود را با قهوه آغاز یا هنگام کار از این نوشیدنی خوش‌طعم استفاده می‌کنند.
تحقیقات دیگری نیز نشان می‌دهد قهوه‌هایی که از یک مزرعه برداشت شده‌اند، دارای میزان کافئین مختلفی هستند. دو عامل اصلی که بر میزان کافئین قهوه تأثیر می‌گذارد، عبارت است از نوع رست (لایت یا دارک) و گونه دانه قهوه.
حدود ۳۰ گرم از قهوه عربیکا چیزی در حدود ۴۰ میلی‌گرم کافئین در خود دارد که معادل تقریبی یک شات اسپرسو است. از سوی دیگر، ۱۲۰ گرم قهوه دمی، حاوی ۱۰۰ میلی‌گرم کافئین است. این دقیقاً همان مقدار کافئینی است که با سفارش یک لیوان قهوه دمی در کافه و رستوران به بدن‌تان وارد میشود.
بسته به نوع رست قهوه، کافئین قهوه عربیکا بین ۰.۹ تا ۱.۷ درصد متغیر است. قهوه دمی بیشتری میزان کافئین را در خود دارد و می‌توان چیزی در حدود ۱۱۵ تا ۱۷۵ میلی‌گرم کافئین از آن دریافت کرد. به یاد داشته باشید که قهوه‌های بدون کافئین تنها ۲ الی ۳ میلی‌گرم کافئین در ازای هر ۳۰ گرم قهوه در خود دارند.
پزشکان توصیه می‌کنند که مصرف ۴۰۰ میلی‌گرم کافئین در طول روز برای یک فرد عادی کافی است. یعنی هر فرد می‌تواند بدون نگرانی چیزی در حدود ۴ لیوان قهوه در طول روز مصرف کند.
مزایای مصرف قهوه عربیکا
۱- افزایش میزان جذب فیبر؛ پزشکان توصیه می‌کنند که هر فرد باید چیزی در حدود ۲۰ الی ۳۰ گرم فیبر در طول روز مصرف کند. این در حالی است که یک فنجان قهوه عربیکا فیبری معادل ۱.۸ گرم در خود دارد.
۲- از بروز سیروز کبد جلوگیری می‌کند؛ هم قهوه‌های بدون کافئین و هم نمونه‌های پرکافئین از بروز آسیب‌های جدی کبدی نظیر سیروز جلوگیری می‌کنند.
۳- کاهش احتمال ابتلا به سرطان روده؛ تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف قهوه می‌تواند تا حدی زیادی احتمال ابتلا به بیماری‌های حاد روده‌ای مانند سرطان روده را کاهش دهد.
۴- افزایش هوشیاری؛ همان طور که پیش‌تر گفتیم، کافئین باعث میشود تا عملکرد مغز بهتر شده و تمرکز فرد بالاتر رود. قهوه نیز با دارا بودن مقادیر زیادی از کافئین سبب میشود که نورون‌ها با کارآمدی بیشتری عمل کنند و در نتیجه هوشیاری فرد بیشتر خواهد شد.
۵- کاهش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی؛ داده‌های تازه نشان می‌دهد، افرادی که به‌صورت روزانه قهوه مصرف می‌کنند، به‌نسبت افراد دیگر، کمتر در معرض بیماری‌های قلبی و عروقی قرار دارند.
