باقلوا نوعی شیرینی سنتی است که بسیاری از افراد خواستگاه آن را خاورمیانه می‌دانند، با این حال امروزه به دلیل طعم منحصر به فرد و تنوع بالا در بسیاری از نقاط جهان مشهور شده و طرفداران خاص خود را دارد. در این مقاله نگاهی دقیق‌تر به تاریخچه جذاب باقلوا و نحوه تهیه این شیرینی پرطرفدار می‌اندازیم.
باقلوا چیست؟
به طور خلاصه، باقلوا یک دسر بسیار شیرین است که معروف‌ترین شکل آن با لایه‌هایی از خمیر یوفکا (شبیه به خمیر فیلو) همراه آجیل خرد شده (معمولاً گردو، مغز کاج، پسته و بادام) و شربت شکر یا عسل تهیه می‌شود.
این دسر به دلیل طعم شیرین و غنی و بافت لایه لایه‌اش معروف است و در بسیاری از کشور‌ها از جمله ایران، ترکیه، یونان، آذربایجان، روسیه و حتی برخی از کشور‌های عربی سرو می‌شود.
امروزه باقلوا در اشکال و اندازه‌های مختلف از مربع و متوازی‌الضلاع گرفته تا لوله‌ای شکل برش داده شده و طعم‌های متنوع آن از جمله پسته، بادام، گردو، نارگیل و حتی کارامل طرفداران زیادی دارد.
خمیر باقلوا چیست؟
یکی از مواد اصلی که در تهیه باقلوا به کار می‌رود نوعی خمیر بسیار نازک است که شباهت زیادی به خمیر یوفکا و خمیر فیلو دارد. این خمیر در زمان درست کردن شیرینی به صورت لایه لایه روی هم قرار می‌گیرد و در دو نوع ساده و رشته‌ای به فروش می‌رسد.
شما می‌توانید با توجه به نوع باقلوایی که قصد تهیه آن را دارید یکی از انواع خمیر را خریداری کنید.
بیشتر بخوانید: محبوب ترین دسر های جهان را بشناسید! معرفی دسر‌های پر طرفدار جهان
تاریخچه
درباره منشاء باقلوا و اینکه نخستین‌بار در کدام کشور اختراع شده، بین مردم یونان و ترکیه بحث‌هایی وجود دارد، اما آنچه مسلم است این است که پیدایش قدیمی‌ترین نسخه این شیرینی به حدود دو قرن قبل از میلاد باز می‌گردد.
طبق شواهد موجود، این دسر لذیذ در دوران عثمانی جایگاه ویژه‌ای داشته و به عنوان یک شیرینی خاص در تمامی مراسمات و جشن‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
پس از گذشت مدت کوتاهی از اختراع، این شیرینی شگفت انگیز به کشور‌های همسایه از جمله ایران و روم راه یافته و از آنجا به سایر کشور‌های آسیایی و حتی آفریقای شمالی گسترش پیدا کرده است.
امروزه محبوبیت باقلوا در اروپا و آمریکا به حدی است که هر ساله در تاریخ ۱۷ نوامبر روز جهانی باقلوا جشن گرفته می‌شود.
انواع باقلوا
باقلوای شیرین و تردی که همه ما می‌شناسیم و دوست داریم، در نقاط مختلف جهان به سبک‌های متفاوتی تهیه و سرو می‌شود.
انواع مختلف باقلوا ممکن است در شکل ظاهری، دستور تهیه، مواد اولیه و یا حتی نوع برش با یکدیگر متفاوت باشند.
از مشهور‌ترین باقلوا‌های جهان می‌توان به باقلوای ترکی، عربی و ایرانی اشاره کرد.
باقلوای ترکی
این شیرینی ابتدایی‌ترین و نمادین‌ترین نوع باقلوا است و با نمونه‌های مشابهی که در نقاط مختلف جهان تهیه می‌شود کاملا متفاوت است.
همانطور که گفته شد، منشاء دقیق باقلوا کاملا مشخص نیست، اما این شیرینی جزئی جدایی ناپذیر از فرهنگ مردم ترکیه است و تقریباً در هر آیینی، از تولد و عروسی گرفته تا جشن‌های آخر ماه رمضان سرو می‌شود.
در میان باقلوا‌های ترکی، طعم پسته محبوب ترین و اصیل ترین نوع باقلوا از قرون وسطی تا به امروز است.
این شیرینی که ابتدا در ترکیه و سوریه تهیه شد، شیرین، غنی و شیره‌ای است و از ۴۰ لایه نازک خمیر (فیلو) پر شده با پسته آسیاب شده تهیه می‌شود.
لازم به ذکر است برای درست کردن باقلوای اصلی از پسته‌های کشت شده در ترکیه، سوریه و ایران استفاده می‌شود.
علاوه بر باقلوای پسته، بیش از ده نوع باقلوا در کشور ترکیه وجود دارد که از محبوب‌ترین آنها می‌توان به باقلوای گردو، باقلوای خشک (کورو باقلوا)، شوبیت (Şöbiyet)، باقلوای شکلاتی، سوتلو نوریه،
فیستیک دولاما (پسته پسته) و…اشاره کرد.
باقلوای ایرانی
همانطور که می‌دانید باقلوا در کشور ما بسیار پرطرفدار است و به عنوان یک دسر همراه با چای در شهر‌هایی مانند تبریز، یزد، قزوین و گیلان سرو می‌شود و حتی بسیاری از افراد آن را به عنوان سوغات برای دوستان و خانواده خود خریداری می‌کنند.
البته باقلوا در هر کدام از این شهر‌ها به شیوه خاصی تهیه شده و دستور مخصوص به خود را دارد.
باقلوا، یک دسر بین‌المللی!
با وجود اینکه باقلوا ارتباط تنگاتنگی با فرهنگ غذایی خاورمیانه دارد، اما امروزه در اکثر نقاط جهان سرو می‌شود، به طوری که هر منطقه نسخه مخصوص به خود را از باقلوا دارد. به عنوان مثال:
این شیرینی در یونان از ۳۳ لایه خمیر تشکیل شده که به سن عیسی مسیح اشاره دارد.
عرب‌ها به باقلوای خود گلاب و هل اضافه می‌کنند.
در حالی که ارمنی‌ها میخک و دارچین را ترجیح می‌دهند.
شیرینی پزهای صربستانی نیز به تهیه باقلوا با ۱۰۰ لایه خمیر یا بیشتر معروف هستند.
همچنین در امتداد سواحل دریای سیاه باقلوای خاصی با طعم فندق تهیه می‌شود.
باقلوا یک شیرینی سالم!
- باقلوا علاوه بر طعم شگفت‌انگیز و منحصر به فرد، فواید سلامتی مختلفی نیز دارد که آن را به نمونه‌ای دیگر از غذاهای سالم ترکیه تبدیل می‌کند:
- گردو، آجیل کاج و بادام سرشار از چربی غیراشباع هستند (که می تواند به کنترل کلسترول کمک کند) و منبع عالی ویتامین E، مس، منیزیم و اسید فولیک محسوب می‌شوند.
- خمیر فیلو که در تهیه باقلوا مورد استفاده قرار می‌گیرد، کم کالری و فاقد چربی‌های ترانس و اشباع است.
- در حالی که چکاندن عسل می‌تواند به کنترل سطح قند خون و حتی مبارزه با سرطان کمک کند.
- پسته موجود در باقلوا سرشار از آهن، چربی‌های مفید، پروتئین، پتاسیم، ویتامین ب ۳، ویتامین ب۱ و ویتامین آ است.
- هل و گلاب موجود در باقلوا نیز آن را به یک میان‌وعده بسیار مغذی و پرخاصیت تبدیل کرده است.
- علاوه بر تمامی فواید گفته شده در بالا، باقلوا فوق‌العاده انرژی زا است و می‌توان از آن به عنوان میان‌وعده قبل از ورزش استفاده کرد.
طرز تهیه باقلوا ترکی
مواد لازم
- ۱ بسته خمیر مخصوص باقلوا
- ۲۰۰ گرم کره
- نصف لیوان گلاب
- ۲ لیوان مغز دلخواه خرد شده (معمولا پسته)
- شربت شکر
طرز تهیه
- ابتدا قالب دلخواهتان را روغن بزنید و ورقه‌های خمیر را درون قالب قرار دهید.
- روی هر ورقه خمیر مقداری کره آب شده بمالید و مغز دلخواه را به آن اضافه کنید.
- در این مرحله می‌توانید مقداری گلاب روی هر لایه از خمیر اسپری کنید. (این مرحله کاملا اختیاری است)
- سپس چهار لایه دیگر از خمیر را روی آن قرار دهید.
- تا زمانی که ظرف پر شود، به همین ترتیب مواد و خمیر را روی هم قرار دهید.
- حالا باقلوا را به هر شکلی که می‌خواهید برش بزنید. (انجام برش قبل از پخت ضروری است)
- باقی مانده کره آب کرده را روی باقلوا بریزید.
- شیرینی خود را در دمای ۱۸۰ درجه سانتیگراد حدود ۴۰ دقیقه بپزید تا به رنگ قهوه‌ای یا طلایی درآید. (نظارت بر پخت باقلوا بسیار مهم است)
- به محض اینکه باقلوا را از فر خارج کردید شربت را روی آن بریزید و بگذارید خیس بخورد. ( ۴ الی ۵ ساعت طول می‌کشد تا باقلوا بطور کامل شهد را جذب کند)
- در آخر می‌توانید این شیرینی را با مواد دلخواه تزئین کرده و سرو کنید. نوش جان!
طرز تهیه شربت شکر
مواد لازم
- ۸۵۰ گرم شکر
- ۱/۵ لیتر آب
- چند قطره آبلیمو
- زعفران به میزان دلخواه
طرز تهیه
- برای درست کردن شربت شکر کافی است آب و شکر را درون قابلمه ریخته و تا زمانی که شکر بطور کامل در آب حل شود آن را بجوشانید.
- سپس حرارت را خاموش کرده و آبلیمو و زعفران را اضافه کنید و بگذارید خنک شود.
طرز تهیه خمیر باقلوا
مواد لازم
- ۸۵۰ گرم آرد
- ۱ عدد تخم مرغ
- ۲۴۰ میلی‌لیتر آب
- ۹۰ میلی‌لیتر روغن
- ۳ قاشق غذا‌خوری کره
- ۱۳۵ گرم ماست
- ۲ قاشق غذا‌خوری سرکه
- ۱۰ گرم بکینگ پودر
- ۱ قاشق چای‌خوری نمک
طرز تهیه
- ابتدا تمام مواد خمیر را در ظرفی بریزید و آن را ورز دهید تا کاملا یکدست شود.
- خمیر را نیم ساعت استراحت دهید و سپس به هشت قسمت مساوی تقسیم کنید.
- سطح خمیر را به نشاسته آغشته کرده و آن را با وردنه تا حد امکان باز کنید تا کاملا نازک شود.
- اجازه دهید خمیر پهن شده ۱۰ تا ۱۵ دقیقه دیگر استراحت کند.
نکات مهم
- شما می‌توانید به جای خمیر باقلوا از خمیر فیلو یا یوفکا نیز استفاده کنید.
- در هنگام آب کردن کره دقت کنید که به هیچ عنوان نجوشد.
- با وجود اینکه درست کردن باقلوا سخت نیست، اما ممکن است کمی زمان بر باشد، پس اگر قصد تهیه این دسر را دارید حتما زمان کافی برای آماده‌سازی آن را در نظر بگیرید.
- برای پر کردن لایه‌های خمیر از مواد مختلفی استفاده می‌شود که رایج ترین آنها پسته خرد شده است، اما شما می‌توانید به جای پسته از گردو، بادام، نارگیل و یا کارامل نیز استفاده کنید.
- اگر خمیر کمی پاره شد، نگران نباشید. شما هنوز هم می‌توانید آنها را لایه لایه کنید.
- برای ایجاد بافتی غلیظ و شربتی، پس از اتمام مراحل پخت اجازه دهید باقلوا حدود ۳ الی ۴ ساعت درون شربت خیس بخورد.
- برخی از دستور العمل‌های تهیه باقلوا نیاز به لایه‌های زیادی از آجیل دارند، اما اغلب آنها تنها از دو لایه ضخیم تشکیل شده‌اند.
- اگر می‌خواهید خمیر را تا حد ممکن نازک کنید، تکنیکی از آشپزخانه‌های کاخ توپکاپی وجود دارد که کار را راحت‌تر از وردنه کردن آن به صورت جداگانه می‌کند. ابتدا خمیر را به بیش از هشت قسمت، مثلاً ۱۶ قسمت، جدا کنید و آنها را کمی باز کنید تا به اندازه یک بشقاب کوچک شود. سپس دو یا سه ورقه را روی هم قرار دهید و نشاسته را در بین آنها اضافه کنید و تا جایی که ممکن است به وردنه کردن ادامه دهید. هنگامی که این روش به درستی انجام شود، معمولاً ورق‌های فردی نازک تری به دست می‌آید.
شرایط نگهداری
از آنجایی که در دستور تهیه باقلوا هیچ نوع مواد نگهدارنده‌ای وجود ندارد، حتما باید در ظروف در بسته و به دور از رطوبت و گرما نگهداری شود تا ماندگاری طولانی‌تری داشته باشد، پس اگر قصد دارید این شیرینی را به مدت طولانی نگهداری کنید، حتما آن را درون کیسه دربسته و فریزر قرار دهید.
سخن پایانی
همانطور که گفته شد، باقلوا یک دسر باستانی است که از قرن‌ها پیش وجود داشته و اشکال متنوعی از آن در فرهنگ‌های مختلف یافت می‌شود، پس شما نیز می‌توانید با خیال راحت از مواد مورد علاقه خود در تهیه آن استفاده کنید تا به طعم و بافت دلخواه خود از باقلوا برسید.
