قهوه یک نوشیدنی بین‌المللی است که بیشتر به دلیل توانایی‌اش در افزایش سطح هوشیاری و انرژی در سراسر جهان مشهور شده و بسیاری از افراد در طول روز برای رفع خستگی از آن استفاده می‌کنند. با این حال، برخی افراد با مصرف این نوشیدنی دچار خواب آلودگی و خستگی می‌شوند، در این مقاله به بررسی دلایل این موضوع و راه‌های جلوگیری از آن می‌پردازیم.
چرا قهوه من را خسته میکند؟
همانطور که می‌دانید کافئین پرمصرف ترین محرک در جهان است که اغلب برای افزایش سطح انرژی و هوشیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما تاثیرات این محرک در بدن همه افراد یکسان نیست، به عنوان مثال، برخی افراد می‌توانند در طول روز بدون ایجاد عوارض نامطلوب چندین فنجان قهوه بنوشند، در حالی که برخی دیگر حتی با مصرف یک فنجان قهوه عوارض نامطلوبی را تجربه می‌کنند.
در واقع نوشیدن قهوه به خودی خود باعث ایجاد خستگی نمی‌شود، اما اثرات کافئین موجود در آن گاهی باعث خستگی می‌شود. برخی از دلایل این موضوع عبارتند از:
انباشته شدن آدنوزین در مغز!
آدنوزین مولکولی است که بطور طبیعی در بدن همه ما تولید شده و می‌تواند باعث خواب آلودگی شود، اما هنگامی که قهوه می‌نوشیم، کافئین موجود در آن به گیرنده‌های آدنوزین می‌چسبد و جلوی اثرات این مولکول را می‌گیرد، در نتیجه بعد از نوشیدن قهوه احساس هوشیاری و انرژی می‌کنیم.
در این زمان مغز ما آدنوزین را پردازش نمی‌کند، اما این بدان معنا نیست که تولید آن نیز متوقف می‌شود، بنابراین هنگامی که اثرات کافئین از بین رفت، آدنوزین انباشته شده به گیرنده‌های مغز ما متصل شده و گاهی باعث می‌شود احساس خستگی کنیم.
عادت به مصرف کافئین
اگر به طور منظم قهوه یا اشکال دیگری از کافئین را مصرف می‌کنید، ممکن است به مرور زمان سطح تحمل بدن شما نسبت به این ماده افزایش پیدا کند.
همانطور که گفته شد، کافئین با مسدود کردن اثرات آدنوزین باعث هوشیاری و افزایش سطح انرژی در بدن می‌شود، اما گاهی با مصرف مداوم این ماده بدن شما شروع به تولید گیرنده‌های آدنوزین بیشتری به عنوان پاسخ کرده و اثرات مصرف مکرر کافئین را خنثی میکند، در نتیجه مقدار معمول قهوه شما در طول زمان تاثیر چندانی بر بدن شما نخواهد داشت.
نکته: برخی تحقیقات دیگر نشان داده است که مصرف مداوم کافئین بر نحوه جذب یا متابولیسم بدن تاثیر نمی‌گذارد.
تکرر ادرار
همانطور که می‌دانید قهوه یک نوشیدنی مدر است و اگر به میزان زیاد مصرف شود (چهار فنجان یا بیشتر) ممکن است بدن را دچار کم آبی کند که یکی از علائم کم آبی در بدن احساس خستگی و بی‌حالی است، در واقع اگر بیشتر از آنچه می‌نوشید مایعات از دست بدهید، ممکن است احساس خستگی کنید.
سایر علائم کم آبی بدن شامل تشنگی، خشکی دهان، سرگیجه، خشکی پوست و کمبود عرق است.
از آنجایی که کافئین ممکن است کمی ادرار آور باشد، بهتر است پس از نوشیدن آن (البته به مقدار زیاد) میزان آب مصرفی خود را افزایش دهید و بدن خود را هیدراته نگه دارید.
استرس
ورتیزول که به عنوان هورمون استرس شناخته می‌شود، با نوشیدن کافئین افزایش پیدا کرده و می‌تواند بدن شما را در حالت آماده باش قرار دهد که این امر منجر به احساس اضطراب و استرس شده و شما را در شب بیدار نگه می‌دارد.
با وجود اینکه اضطراب و استرس ممکن است باعث شود شما در لحظه دچار بی‌خوابی شوید، اما در نهایت منجر به احساس خستگی در بدن شما می‌شود.
شیرین‌کننده‌های موجود در قهوه
گاهی ممکن است اضافه کردن شیرین‌کننده‌هایی مانند شکر، عسل و یا انواع سیروپ‌ها به قهوه دلیل اصلی احساس خستگی در بدن شما باشد و پس از گذشت مدت کوتاهی شما را دچار بی‌حالی و خستگی خواهید کند.
در واقع اگر بدن شما به شیرین کننده‌های موجود در قهوه عادت نداشته باشد، ممکن است به عنوان پاسخ، انسولین اضافی تولید کند و باعث خواب‌آلودگی شود.
لبنیات
گاهی افزودن موادی مانند شیر به قهوه (مصرف نوشیدنی‌هایی مانند لاته، کاپوچینو، موکا و…) موجب می‌شود که شما به جای افزایش انرژی و هوشیاری دچار خستگی و خواب‌آلودگی شوید، زیرا تمامی لبنیات از جمله شیر حاوی اسید آمینه‌ای به نام تریپتوفان هستند که می‌تواند برای خواب راحت‌تر در شب بسیار کمک کننده باشد، اما اگر در قهوه صبحگاهی شما و برای افزایش انرژی در طول روز مورد استفاده بگیرد باعث ایجاد خستگی و خواب آلودگی خواهد شد.
نکته: در حالی که تریپتوفان می‌تواند به خواب‌آلودگی کمک کند، اما شیر فقط حاوی درصد نسبتاً کمی از این ماده است، با این حال، اگر سعی کنید لبنیات موجود در قهوه خود را به یک گزینه گیاهی تغییر دهید ممکن است اثرات خواب آلودگی ناشی از مصرف قهوه در بدن شما کاهش پیدا کند.
در قهوه شما کپک وجود دارد!
برخی از دانه‌های قهوه حاوی نوعی کپک به نام مایکوتوکسین هستند که با خستگی مزمن مرتبط است، وجود این کپک علاوه بر اینکه یک عامل ناخوشایند در قهوه شما است، می‌تواند در خواب شما اختلال ایجاد کند.
نکته: متأسفانه، اثرات این کپک در قهوه شما می‌تواند بسیار شدیدتر از خستگی باشد و حتی برخی تحقیقات وجود آن را با تومورهای کبد و کلیه مرتبط دانسته‌اند.
کافئین سطح قند خون را افزایش می‌دهد!
طبق تحقیقات انجام شده، قهوه متابولیسم گلوکز را بهبود بخشیده و خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش می‌دهد، اما برخی اثرات نامطلوب کافئین می‌تواند این مزیت مفید نوشیدن آن را خنثی کند.
بر اساس یک منبع معتبر متاآنالیز در سال ۲۰۱۶، مشخص شد که کافئین می‌تواند با کاهش موقت حساسیت به انسولین، سطح قند خون را افزایش دهد، در این مطالعه کوچک، محققان مشاهده کردند که مصرف ۱۰۰ میلی گرم کافئین بر متابولیسم گلوکز در ۱۰ مرد سالم با اضافه وزن تأثیر منفی گذاشته است.
این یافته ها نشان می‌دهد که کافئین (نه خود قهوه) می‌تواند بر متابولیسم گلوکز تأثیر بگذارد و بطور موقت سطح قند خون را افزایش دهد.
افراد مبتلا به قند خون بالا ممکن است تا زمانی که سطح قند خون آن‌ها به حالت عادی بازگردد علائمی مانند سردرد، خستگی، مشکل در تمرکز، افزایش تشنگی یا تکرر ادرار را تجربه کنند.
سخن پایانی
اگر قصد دارید غذا‌ها و نوشیدنی‌های کافئین‌دار مصرف کنید و در عین حال عوارض جانبی ناشی از مصرف آن را به حداقل برسانید، بهتر است از مصرف بیش از حد هر یک از آن‌ها خودداری کرده و تعادل را حفظ کنید.
سازمان غذا و دارو (FDA) میزان مجاز مصرف کافئین در روز برای هر فرد بزرگسال را معادل ۴۰۰ میلی‌گرم یا دو فنجان قهوه (۱۶ اونسی) تعیین کرده و توصیه میکند شیرینی نوشیدنی‌های کافئین‌دار خود را کاهش دهید.
